Nieuwe Gemeentekaart
Atlas voor gemeenten stelde zich de vraag hoe Nederland het best in gemeenten kan worden ingedeeld en heeft de afgelopen zeven jaar gesleuteld aan een methode om daar een antwoord op te geven. Het resultaat is De Nieuwe Gemeentekaart, een kaart met de grenzen van de 57 nieuwe gemeenten, die allemaal de naam van een huidige centrumgemeente hebben met de toevoeging ‘en omstreken’.
Steden en dorpen
Er zijn de afgelopen decennia veel verschuivingen geweest in de functies van steden en dorpen. De steden zijn niet alleen maar plekken om te werken, maar ook om te consumeren en recreëren. Ze krijgen daardoor steeds meer een regiofunctie. De dorpen eromheen gaan er steeds meer mee contrasteren, maar ze zijn tegelijkertijd het ‘ommeland’, waar het vooral goed wonen is – zeker voor 35-plussers. Atlas voor gemeenten is ervan overtuigd dat die scheiding onnatuurlijk is. Woningmarkt, arbeidsmarkt en het gebruik van allerlei voorzieningen overstijgen allemaal de huidige gemeentegrenzen. Dus schaalvergroting op bestuursniveau ligt voor de hand.
100.000+-eis
Krijgt minister Plasterk dan gelijk met zijn pleidooi voor 100.000+-gemeenten? ‘Voor wat betreft de grondgedachte wel, maar niet qua uitvoering’, zegt Gerard Marlet van Atlas voor gemeenten. ‘100.000 is voor mij geen criterium. Je moet het gebied van investeren laten aansluiten op de feitelijke grenzen en de functionele verbanden. Er komen ook gemeenten uit de bus met minder dan 100.000 inwoners.’ Dat bracht Atlas voor gemeenten tot de keuze voor de 57 centrumgemeenten die nu op het gebied van werk, winkels, cultuur, onderwijs, zorg, sport en natuur zelfvoorzienend zijn. De woonkernen daaromheen zijn eraan toegevoegd, waarbij de specifieke keuze voor de centrumgemeente afhankelijk is gemaakt van de factoren werk (35 procent), natuur (15 procent) en de stedelijke voorzieningen (50 procent).
Geen lappendeken
Als de onderzoekers van Atlas voor gemeenten voor elk van die thema’s apart naar de indeling hadden gekeken, zouden er per beleidsveld andere functionele samenwerkingsverbanden moeten worden afgesproken. Dat is de ‘lappendeken’ die zich nu vaak al aandient, volgens Marlet met de bijbehorende inefficiëntie en democratische gebreken. ‘Je krijgt per thema wel een regio, maar je moet toch een gemene deler zien te krijgen om tot een verband te komen met democratische controle.’
Almere niet, Winterswijk wel
Een ideale omvang voor gemeenten is er niet, maar van de 57 zijn er 50 die boven de 100.000+-grens uitkomen. Eén van de zeven gemeenten die eronder zitten is Winterswijk en omstreken, met 75.800 inwoners. En dat terwijl Almere en Haarlemmermeer gewoon bij Amsterdam zijn ingedeeld, omdat daar de meeste inwoners voor stedelijke voorzieningen zoals cultuur vooral op Amsterdam zijn aangewezen. Amsterdam en omstreken is meteen ook de grootste, met 1,75 miljoen inwoners. Hier en daar zijn op de nieuwe kaart ook gemeenten uit elkaar getrokken, zoals Zutphen en Olst-Wijhe. Marlet: ‘Soms blijken ten onrechte gemeenten te zijn samengevoegd.’
Optimaal profijtgebied
Hét argument om tot deze nieuwe gemeenteindeling te komen zou niet de vaak veronderstelde besparing op kosten zijn, stelt Marlet. ‘Het argument is wél dat beleid en de daarbij behorende investeringen goed aansluiten op het gebied waarop ze van toepassing zijn. Dat is nu vaak niet het geval. Het gaat om het optimale profijtgebied voor beleid.’
Comments are closed.