Ook binnen een ‘gemeente Duinstreek’ of ‘gemeente Noord-Kennemerland’ zouden publieksbalies in de diverse kernen gewoon open kunnen blijven.
CASTRICUM – “Een bestuurlijke fusie levert Castricum, Heiloo, Bergen en Uitgeest 15 miljoen op. Een ambtelijke fusie kost 5 miljoen. Vier keer raden wat de keuze wordt.” Die opmerkelijke uitspraak van raadslid Ron de Haan (De VrijeLijst) op twitter heeft wat stof doen opwaaien in het gemeentehuis.
Hoewel de uitspraak enigszins gechargeerd is, klopt de strekking in grote lijnen wel, stelt althans De Haan zelf. “Ik ben in de financiën gedoken wat de BUCH aan de gemeente gaat kosten. Dat valt natuurlijk niet mee, maar concreet wordt in de Voorjaarsnota 2015 voorgesteld om ruim één miljoen euro vanuit Castricum in BUCH te investeren, en ook de drie andere partners leggen actief geld in. Alles bij elkaar kost de ambtelijke fusie vijf miljoen euro; en verandert er niks aan de bestuurlijke kosten per gemeente. Denk aan de kosten van vier gemeentehuizen, vier gemeenteraden, vier burgemeesters, vier gemeentesecretarissen, vier griffies en vier colleges van B en W. Plus de bijkomende kosten (overhead) die op vier gemeentelijke gremia natuurlijk ook hoger zijn dan met één.”
Volgens De Haan is het risico op extra kosten ook nog eens groot. “Ze lopen het risico dat er onderweg zaken misgaan. Zo kan het nodig zijn bovenop de vier gemeentesecretarissen iemand aan te stellen om leiding te geven aan 700 ambtenaren. Denk ook aan tegenvallers op het gebied van ICT-systemen, als vier overheden hun diensten op elkaar gaan afstemmen en elkaars klantcontacten moeten kunnen lezen.”
Overhead
Raadslid Dave van Ooijen (PvdA) maakt zich ondertussen druk om een specifiek aspect: de overhead. Volgens het onlangs gepresenteerde bedrijfsplan dat als basis dient voor het verlenen van toestemming voor de door de vier colleges van b en w te tekenen gemeenschappelijke regeling, hebben de vier gemeenten gezamenlijk momenteel een overhead van rond de 35 procent (Castricum 32,1 procent). Als je kijkt naar benchmarks van ambtelijke organisaties van vergelijkbare omvang, ongeveer 700 fte en 100.000 inwoners, dan is echter een overhead van 27 procent op zijn plaats. Dat is dan ook het streefpercentage van de BUCH-gemeenten. Maar Van Ooijen stelt in een blog dat dit streefpercentage, waar niet eens een termijn aan gekoppeld is, niet ambitieus genoeg is. BUCH zou in de komende jaren volgens Van Ooijen naar een overhead-norm van rond 20 procent moeten streven. In de toekomst is door allerlei ontwikkelingen namelijk minder overhead nodig bij gemeenten.
Waarom doorzetten
Ook in de wandelgangen en op social media vragen steeds meer mensen zich af hoe het mogelijk is dat de BUCH-gemeenten kiezen voor een ambtelijke fusie, terwijl een bestuurlijke zoveel logischer is. “Als een ambtelijke fusie minder efficiënt is dan een bestuurlijke (dus: herindeling), waarom dat dan toch doorzetten?” schrijft politicologie student en Omroep Castricum-redacteur Maarten Glorie – overigens op persoonlijke titel – in een reactie op het blog van Van Ooijen. “Terwijl de ambtenaren min of meer gedwongen worden om efficiënt te werken, wordt de politieke besluitvorming ingewikkelder. De raad van Bergen en de raad van Uitgeest kunnen – in theorie – tegenstrijdige besluiten nemen, waardoor het lastiger wordt voor de ambtenaren om zo efficiënt mogelijk te werken. Zo kan er druk ontstaan vanuit de ambtenarij om regels op elkaar af te stemmen, waardoor de vrijheid van de raad ondermijnd wordt. Ik denk werkelijk dat de democratische legitimiteit beter geborgd is bij een gemeentelijke herindeling. Bovendien zijn er dan niet vier besluiten nodig, maar nog slechts een. Dat maakt het efficiënter en er zijn nog maar 39 raadsleden over, in plaats van de huidige 80. Werkelijk, het lijkt mij veel beter om de vier gemeenten samen te voegen.”
Brief aan Plasterk
Dat er weinig animo is binnen de vier gemeentebesturen voor een bestuurlijke fusie is niet zo moeilijk te verklaren. Niemand snijdt graag in zijn eigen vlees. De uitspraak van Ron de Haan dat een bestuurlijke fusie de inwoners van Castricum – in tegenstelling tot een kostbare ambtelijke fusie – juist miljoenen zou opleveren, heeft de bestuurders wél aan het denken gezet. De Haan: “Ik heb bevestigd gekregen dat er een brief in concept klaarligt om uit te gaan naar de Minister, Ronald Plasterk. Want er zijn voorbeelden van gemeenten die in onderhandelingen met het ministerie miljoenen euro’s ontvangen als zij fuseren. In de brief van de BUCH gemeenten komt te staan dat de BUCH gemeenten aan alle voorwaarden voldoen die het ministerie ook stelt aan gemeenten die (bestuurlijk) fuseren. Dus waarom krijgen de BUCH gemeenten de miljoenen niet, sterker nog, zijn zij belastinggeld van de inwoners kwijt om ambtelijk te kunnen fuseren, precies wat de minister wil?”
Eén gemeente
Inmiddels is het aantal gemeenten in Nederland weer met tien teruggelopen, van 403 naar 393. Een bestuurlijke fusie lijkt ook in deze regio onvermijdelijk. “Hoe lang laat de bestuurlijke fusie nog op zich wachten” vraagt Ron de Haan zich dan ook hardop af. “Een bestuurlijke fusie, waarbij er dus één BUCH-gemeente ontstaat, is voor alles en iedereen efficiënter, effectiever en voordeliger.”
Uit: Nieuwsblad voor Castricum
Comments are closed.