Een belangrijke reden voor gemeenten om voor een ambtelijke fusie te kiezen, is kostenreductie. Of dat ook echt lukt, is nog maar de vraag. Kijkend naar de economische effecten van opschaling, blijkt het niet altijd logisch te zijn om te fuseren. Dat blijkt uit onderzoek van IPSE Studies (CAOP/TU Delft).Daarnaast hangt veel af van de keuzes die gemeenten maken, zoals de inrichting van de werkorganisatie.
Optimale schaal
Uit onderzoek naar economische effecten van opschaling blijkt dat groter niet altijd goedkoper is. Het is altijd zoeken naar de optimale schaal, zo blijkt onder meer uit onderzoek van Bart van Hulst en Thomas Niaounakis, als onderzoekers verbonden aan IPSE Studies (CAOP/TU Delft). Tot nu toe hebben de onderzoekers de ‘optimale’ schaalgrootte voor burgerzaken, afvalverwerking en belastingheffing in kaart gebracht. Die optimale schaal per type dienstverlening is er, maar verschilt.
Kostennadelen
‘Bij burgerzaken treden significante schaalvoordelen op voor de allerkleinste gemeenten met minder dan 17.000 inwoners. Boven de 65.000 inwoners treden schaalnadelen op’, aldus Van Hulst. Bij afvalbeheer blijkt dat de laagste kosten worden gemaakt door inzamelaars die bij circa 65.000 inwoners de vuilnis ophalen. Kostennadelen treden op bij inzamelaars die minder dan 45.000 of meer dan 300.000 inwoners bedienen. Bij gemeentelijke belastingheffing blijkt een optimum van rond de 230.000 WOZ-objecten (woningen, hondenaanslagen, toeristenovernachtingen), maar de verwachte kostenbesparing is vooral groot bij gemeenten met minder dan 30.000 WOZ-objecten.
Toename ondoelmatigheid
Naast de optimale schaal is ook de doelmatigheid van de organisatie van belang. Na een bestuurlijk fusie blijkt de ondoelmatigheid vaak toe te nemen. Zo kan bij burgerzaken het schaalvoordeel vaak weggestreept worden tegen een toename aan ondoelmatigheid. Een ander voorbeeld is de organisatievorm. Bij afvalinzameling blijkt dat vergeleken met afvalbeheer door een eigen dienst uitbesteding aan particuliere bedrijven significant goedkoper is, terwijl uitbesteding aan een buurgemeente juist significant duurder is. Op basis van de drie onderzoeken concluderen Van Hulst en Niaounakis dat – anders dan het kabinet veronderstelt – kostenvoordelen door schaalvergroting beperkt zijn en sterk afhangen van het type voorziening. Ook regionale samenwerking van gemeenten verhoogt niet altijd noodzakelijk de doelmatigheid.
Comments are closed.